Testy dla gimnazjalistów

Test 7: Co ma E 322 do piernika?

Imię i nazwisko
Adres
Kod pocztowy
Miejscowość
E-mail

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Przyglądając się etykietom produktów żywnościowych znajdujemy na nich poza pełnymi nazwami składników także tajemnicze symbole. Składają się one zwykle z dużej litery E oraz liczby trzycyfrowej.
Na opakowaniu znanych toruńskich pierników można znaleźć taki wykaz składników: mąka pszenna; kuwertura(cukier; miazga kakaowa; tłuszcz kakaowy; emulgator: lecytyna E322; aromat syntetyczny: etylowanilina); cukier; mąka żytnia;syrop skrobiowy; środek spulchniający: wodorowęglan amonu E503; mączka ziemniaczana; korzenie; sól; regulator kwasowości: kwas cytrynowy E330.
Substancje chemiczne dodawane do produktów spożywczych podzielimy umo-wnie na pięć grup:
  1. barwniki - symbole liczbowe od E 100
  2. środki konserwujące - od E 200
  3. przeciwutleniacze - antyoksydanty, emulgatory - od E 300
  4. zagęszczacze - od E 400
  5. inne dodatki - od E 500
Grupa pierwsza to barwniki - substancje chemiczne, często naturalne charakte-ryzujące się bardzo intensywnym zabarwieniem. Niewielki dodatek potrafi udoskonalić barwę produktu spożywczego. Często wykorzystywane substancje to: kurkumina (E 100) piękny, żółty barwnik pochodzenia roślinnego, azorubina (E 122) - barwnik czerwony dodawany do dżemów i marmolad oraz budyni, polew, lodów i napojów; zielone chlorofile a i b (E 140) - ich pochodne dodawane są do groszku konserwowanego. Karmel (E 150), czyli podpalany cukier, to podstawowy barwnik coca-coli, betanina (E 162) - barwnik buraka czerwonego stosowana do barwienia mięsa. Bez tych i wielu innych substancji nasze pożywienie byłoby pozbawioną kolorów papką.

środki konserwujące - ich zadaniem jest niedopuszczenie do rozwoju mikro-organizmów w napojach, produktach spożywczych i w preparatach farmaceu-tycznych. Konserwanty nie mają dobrej opinii u konsumentów. Bardzo dobrym magnesem dla klientów i hasłem reklamowym jest napis "bez konserwantów". Rozwój drobnoustrojów można ograniczyć dodając konserwanty chemiczne, zazwyczaj w ilości 0,1-0,2% masy produktu. Dobre właściwości grzybo-, pleśnio- i drożdżobójcze posiadają kwas sorbinowy i jego sole (E 200-203). Związek mało toksyczny, ale niestety drogi. Dodawany do serów i masła roślinnego.

Najpopularniejszą grupą konserwantów są benzoesany: kwas benzoesowy, jego sole i pochodne (E 210-219).


kwas benzoesowy (E 210)


benzoesan sodu (E 211)
Często stosowane są azotany i azotyny (E 249-252) zwłaszcza przy produkcji szynek i peklowanych wędlin. Inne znane od wieków środki konserwujące to: dwutlenek siarki (E 22 - produkcja wina), kwas octowy i jego sole (E 260-263, marynowane śledzie, grzybki, sałatki).
KNO3

azotan(V) potasu
KNO2

azotan(III) potasu
dawna nazwa: azotyn potasu


kwas octowy


octan sodu
Niekorzystnym zmianom produktów spożywczych zachodzącym w procesach utleniania przeciwdziała się poprzez dodanie przeciwutleniaczy - antyoksydantów. Za szkodliwe związki uważa się np. produkty utleniania lipidów - tłuszczów. Zdrowym i pożądanym przeciwutleniaczem jest kwas L-askorbinowy (E 300) powszechnie znany jako witamina C, niestety z uwagi na cenę, rzadko stosowany. Wykorzystuje się natomiast często inną witaminę - tokoferol (E 306), czyli witaminę E jako środek przeciwdziałający jełczeniu tłuszczów. Kwas fosforowy (E 338) i jego sole dodawane są do pieczywa i innych produktów, zapobiegają ich zbrylaniu się. Lecytyna, związek występujący powszechnie w przyrodzie, środek powierzchniowo aktywny i emulgator - to dzięki niemu mieszanki kakaowe dobrze rozprowadzają się w mleku, a mleko w proszku w wodzie. Do grupy przeciwutleniaczy należą także naturalne kwasy: winowe i cytrynowy.

środki zagęszczające są najczęściej polisacharydami, mają one zdolność do two-rzenia żelu. Agar (E 406) już w niewielkim stężeniu tworzy sztywną galaretkę, pektyny (E 440) i alginiany (E 400-404) stosuje się do produkcji przetworów owocowych. Gliceryna (E 422) jest powszechnie stosowana w kosmetykach. Sole sodowe, potasowe i wapniowe tłuszczów spożywczych (E 470) są składnikami np. past do zębów. Alginiany i celuloza (E 460) to zagęszczacze dodawane do preparatów odchudzających - pierwsza grupa dodatków pęcznieje w żołądku dając uczucie sytości a celuloza jest polisacharydem, który nie jest trawiony przez organizm człowieka.

Do innych dodatków możemy zaliczyć substancje zapachowe, wzmacniające smak, składniki słodzące i wzbogacające wyroby (np. witaminy i sole mineralne). Producenci powinni informować konsumentów na etykietach produktów jakie dodatki i w jakich ilościach zastosowano. Częste straszenie klientów szkodliwością dodatków nie zawsze jest racjonalne. Bywa wynikiem zwalczania konkurencji, niewiedzą lub zwykłą nadgorliwością. Z drugiej jednak strony zawsze warto wiedzieć co spożywamy.
Na podstawie artykułu Tajemnicze E, Zbigniewa P. Zagórskiego,
"Wiedza i Życie", nr 10/1991.


Zadanie 1
Kurkumina to:
a) syntetycznie otrzymywany konserwant
b) barwnik pochodzenia roślinnego
c) dodatek zapachowy do mięs
d) ostra przyprawa do zup
 
 

Zadanie 2
Benzoesany to grupa:
a) przeciwutleniaczy
b) konserwantów
c) barwników
d) emulgatorów
 
 

Zadanie 3
Przeczytaj wykaz składników pierników. Kuwertura to Twoim zdaniem:
a) ciasto piernika
b) masa całkowita piernika
c) zestawienie dodatków smakowo-zapachowych
d) rodzaj polewy czekoladowej
 
 

Zadanie 4
Witamina C jest:
a) emulgatorem
b) barwnikiem
c) środkiem słodzącym
d) antyoksydantem
 
 

Zadanie 5
Którą substancję wykorzystasz w celu otrzymania galaretki
a) E122
b) E150
c) E260
d) E406
 
 

Zadanie 6
W kilogramie szynki zawierającej azotan potasu jako środek konserwujący, może znajdować się:
a) od 1 do 2 g azotanu
b) od 100 do 100g azotanu
c) od 0,1 do 0.2 g azotanu
d) od 0,1 do 1 g azotanu
 
 

Zadanie 7
Ocet do marynat to 10% roztwór kwasu octowego w wodzie. Ile gramów czystego kwasu potrzeba do przygotowania 240 g takiego octu?
a) 10 g
b) 12 g
c) 24 g
d) 48 g
 
 

Zadanie 8
Ile moli kwasu octowego znajduje się w 150 g octu do marynat?
a) 1 mol
b) 0,5 mola
c) 0,25 mola
d) 0,1 mola
 
 

Zadanie 9
Wyprodukowano 1200 litrów 4& octu stołowego o gęstości 1,004 g/mc3. Ile waży otrzymany ocet?
a) 1 200 kg
b) 1 195 kg
c) 1 205 kg
d) 48 kg
 
 

Zadanie 10
Co łączy azotan potasu i octan sodu?
a) są to związki nieorganiczne
b) są to przeciwutleniacze
c) związki te nie ulegają dysocjacji wodzie
d) są to sole
 
 

Zadanie 11
Jaka jest masa molowa benzoesanu sodu?
a) 144 g/mol
b) 172 g/mol
c) 132 g/mol
d) 124 g/mol
 
 

Zadanie 12
Kwas winowy (E 334) jest kwasem dwukarboksylowym (posiada dwie grupy karboksylowe). Jeden mol tego kwasu (substrat) przeprowadzono całkowicie w sól dwusodową (produkt). Jak zmieniła się masa substratu po przejściu w produkt?
a) nie ulega zmianie
b) wzrosła o 44 g
c) wzrosła o 46 g
d) wzrosła o 23 g
 
 

Zadanie 13
Ile azotanu(V) potasu potrzeba do przygotowania 200 g 12% roztworu tej soli
a) 24 g
b) 12 g
c) 212 g
d) 224 g
 
 

Zadanie 14
Ile moli azotanu(III) potasu potrzeba do przygotowania 500 g 17% roztworu tej soli?
a) 0,5 mola
b) 1 mol
c) 1,2 mola
d) 1,7 mola

Zadanie 15
Dwutlenek siarki (E 220) stosowany jest do konserwacji wina. W wyniku nasy-cenia roztworu wodnego dwutlenkiem siarki można otrzymać:
a) kwas(VI) siarkowy
b) wodorotlenek siarki(VI)
c) wodorotlenek siarki(IV)
d) kwas(IV) siarkowy
 
 

Zadanie 16
Azotyny i siarczyny to stosowane dawniej nazwy soli kwasów azotowego(III) i siarkowego(IV). Azotany i siarczany to były sole kwasów w których atom niemetalu był na wyższym stopniu utlenienia. Dla kwasów azotowego i siar-kowego były to stopnie:
a) kwas azotowy: IV; kwas siarkowy V
b) kwas azotowy: IV; kwas siarkowy VI
c) kwas azotowy:IV; kwas siarkowy V
d) kwas azotowy: V; kwas siarkowy VI
 
 

Zadanie 17
Karmel można otrzymać z:
a) tłuszczów
b) białek
c) celulozy
d) węglowodanów
 
 

Zadanie 18
Polisacharydy to:
a) białka
b) tłuszcze
c) wielocukry
d) kwasy nukleinowe
 
 

Zadanie 19
Kwas sorbinowy dodawany jest do produktów w celu:
a) podniesienia ich walorów smakowych
b) wzbogacenia produktów w witaminy
c) niedopuszczenia do rozwoju mikroorganizmów
d) zabarwienia produktu
 
 

Zadanie 20
Etylowanilina jest:
a) środkiem konserwującym
b) dodatkiem zapachowym
c) dodatkiem smakowym
d) emulgatorem